انواع سنگ های قیمتی کدام اند؟
انواع سنگها در جواهرات نقره
زمین، یک معجزههای طبیعتی و دارای زیباییهای متنوع است؛ بخشی از این زیباییها در زیر سطح زمین پنهان و بخشی دیگر آشکار و قابل مشاهده است. اکثر عناصر در هسته زمین به صورت مذاب حضور دارند و توسط آتشفشانها به سطح زمین آمده و با مجاورت اکسیژن و هوا جامد میشوند. برخی از این عناصر، همچون فلزاتی از قبیل آهن، مس، طلا، نقره و غیره، دارای خاصیت ذوب مجدد هستند؛ اما برخی دیگر از عناصر درونی زمین در اثر حرارت و فشار بالا، تبدیل به سنگها میشوند. این سنگها با ترکیبهای عناصر دیگر نظیر گوگرد، آلومینیوم، منیزیم، کروم و البته سیلیس، شکلها و رنگهای بسیار زیبا و جذابی به خود میگیرند که به عنوان سنگهای زینتی محبوبیت دارند و به همین دلیل ارزشمند هستند.
هر گونه گرانی در این سنگها به دلیل دلایل خاص خودشان است و ارزش هر کانی به ویژگیهای آن بستگی دارد. سنگها، بر اساس داشتن ویژگیهای مختلف، ارزشیابی میشوند و هر چه این ویژگیها جذابتر باشند، آن سنگ ارزشمندتر خواهد بود. عوامل مهمی که برای ارزیابی یک سنگ لحاظ میشوند، شامل موارد زیر هستند:
۱. درصد سختی ۲. درصد شفافیت ۳. درصد خلوص یا تعداد عناصر ۴. درصد پراکندگی ۵. خلوص رنگ
سنگهای آبدار چیستند؟
سنگهایی که شفافیتشان به اندازهای باشد که به نوعی مانند سنگ خیس به نظر بیایند، به عنوان سنگهای آبدار شناخته میشوند. شفاف شدن سنگها دو دلیل میتواند داشته باشد:
دلیل اول: تک عنصری و یا دو عنصری بودن. در این حالت، عناصر درونی به علت فشار و حرارت بالا در کربن یا گوگرد به شکل کریستالهایی مرتب میتبدیل شوند. این سنگها به دلیل داشتن کمترین تعداد عناصر در ساختارشان، سادهترین و محکمترین شکل کریستالی را دارند و به همین دلیل از سایر سنگها ارزشمندتر هستند.
دلیل دوم: وجود عنصر سیلیس سیلیس مادهای مذاب است که در هسته زمین وجود دارد و به صورت ماگما از آتشفشانها خارج میشود و در موارد نادرتر، از طریق سنگهای فضایی به زمین میرسد. زمانی که این ماده به صورت خالص سرد میشود، بیرنگ میشود و نور را از خود عبور میدهد و قابلیت ذوب مجدد دارد که به همین دلیل از آن در تولید شیشه استفاده میشود. در بعضی موارد، سیلیس با عناصر موجود در حفرههای سنگی زمین ترکیب میشود و این عناصر باعث ایجاد رنگهای مختلف شده و در زمان سرد شدن، تشکیل کریستال میدهند. این نوع سنگها به عنوان سنگهای کوارتزی شناخته میشوند.
انواع سنگهای قیمتی
با توجه به توضیحات داده شده، سنگها به دو گروه کمعنصری و کوارتزی تقسیم میشوند و انواع آنها عبارتند از:
- الماس: الماس از سنگهای کمیاب و بسیار گرانبها است که از فشردگی کربن در طول میلیونها سال به وجود میآید. این سنگ عمدتاً در معادن زغالسنگ یافت میشود. الماس، با سختی 10، بالاترین سطح سختی را در میان سنگهای قیمتی دارد و به همین دلیل از ارزش بالایی برخوردار است. همچنین، به عنوان نیمه رسانا در برخی محصولات الکترونیکی و فضایی مورد استفاده قرار میگیرد. الماس اصلی بیرنگ است، اما میتواند در حضور عناصر دیگر رنگهای آبی، قهوهای و مشکی نیز داشته باشد. الماس طبیعی به علت کمیابی و انحصاری بودن، بسیار گرانبهاست و جواهرات زیادی از آن ساخته میشود. همچنین، الماس مصنوعی نیز با پیشرفت علم و تکنولوژی قابل تولید است.
- زمرد: زمرد یک نوع سنگ بریل است که اصولاً به صورت سبزرنگ شناخته میشود. رنگ زمرد بستگی به مقدار وانادیوم و کروم موجود در آن دارد و عنصر اصلی آن منیزیم است. زمرد با ایولوین بیشتر (شفافیت بیشتر) دارای ارزش بیشتری است. این سنگ با سختی 8، از ارزش قابل توجهی برخوردار است. رنگ سبز زمرد به نماد معنویت و طبیعت شناخته میشود و جواهرات زیادی از آن تهیه میشود.
در ایران نیز سنگهای زمرد در معدن رفسنجان یافت و استخراج میشوند، اما ارزش آنها کمیابتر است. با این حال، این سنگها خریداران زیادی دارند و به همین دلیل به اروپا نیز صادر میشوند.
انواع زمرد:
1. زمرد زامبیا:
این نوع زمرد اکثراً مات و ارزش کمتری دارد. ابتدا در آفریقا شناخته شد، اما اکنون معادن زمرد زامبیا در پاکستان نیز وجود دارد.
2. زمرد کلمبیا:
به دلیل شفافیت و خلوص بالا، ارزش این نوع زمرد بسیار بیشتر از زمرد زامبیا است. معدن اصلی آن در کشور کلمبیا قرار دارد.
3. زمرد بایرون:
زمرد بایرون در واقع پودر زمرد است که در مراحل تبدیل به سنگ زمرد میشود. این نوع زمرد تراش متفاوتی دارد و از خلوص رنگی و شفافیت بیشتری برخوردار است. قیمت آن نیز پایینتر از سایر نوعهای زمرد است.
4. زمرد سیبری:
این نوع زمرد از معدنهای شمال روسیه استخراج میشود و با تأثیر سرما، سرعت بیشتری در تشکیل کریستال دارد و از خلوص بیشتری نیز برخوردار است. به همین دلیل، زمرد سیبری جزء سنگهای قیمتی محسوب میشود.
5. زمرد پنجشیر:
این نوع زمرد از منطقهای در افغانستان به نام پنجشیر استخراج میشود. معدن زمرد این منطقه، زغالسنگی است. زمرد خالصتری در این ناحیه یافت میشود و به همین دلیل در بازار جهانی جزء سنگهای قیمتی محسوب میشود و پس از الماس رتبه دوم را به خود اختصاص میدهد.
للاطلاع، عوامل متعددی در هنگام قیمتگذاری زمرد نقش دارند، از جمله معدن زمرد، شفافیت سنگ، رنگ زمرد و میزان ناخالصی موجود در آن. برای مطالعه بیشتر و شناخت دقیقتر این سنگهای ارزشمند، میتوانید به مقالههای مرتبط مراجعه کنید.
یاقوت (Ruby):
یاقوت یکی از محبوبترین سنگهای قیمتی در جهان است که رنگ سرخ آن، در میان پادشاهان بسیار محبوبیت دارد. این سنگ از ترکیب اکسید آلومینیوم و اکسیژن ساخته میشود. وجود کروم باعث سرخی و وجود سولفات سدیم باعث سبزی یاقوت میشود. بیشترین یاقوتها در منطقه جنوب مرکزی آسیا یافت میشود.
انواع یاقوت شامل:
1. یاقوت آفریقایی:
یاقوت آفریقایی دارای تنوع رنگ بالا است، از جمله رنگهای سرخ، زرد و آبی.
2. یاقوت برمه:
موگوک برمه، نام یکی از شهرهای قدیمی در هند بوده که اکنون با کشور میانمار شناخته میشود. وجود معادن غنی در این ناحیه باعث شده است که میانمار از کشورهایی با ذخایر یاقوت بسیار زیاد باشد. یاقوت برمه بیشتر در رنگهای سرخ یافت میشود و به صورت مات میباشد.
3. یاقوت سریلانکا (Sapphire):
این نوع یاقوت عمدتاً در رنگهای آبی و کبود یافت میشود و به دلیل شفافیت بالا، از نوعهای قیمتیتر یاقوت محسوب میشود.
یاقوت:
یاقوت سنگی است با سختی بالا که به دلیل این ویژگی و جذابیت ظاهریاش، از جواهرات زینتی محبوبیت بالایی برخوردار است. این سنگ در رنگها و اشکال مختلف یافت میشود. همچنین، یاقوت در روایات مختلف از ائمه معصومین (ع) نیز مورد توجه قرار گرفته است و خواص مختلفی به آن نسبت داده شده است. برخی معتقدند که یاقوت سرخ برای جریان خون مفید است و عملکرد قلب را بهبود میبخشد. این خصوصیات باعث شده که انگشترهای یاقوت، به ویژه انگشترهای نقرهای، توجه بسیاری را به خود جلب کند و امروزه انگشتر یاقوت یکی از محبوبترین انگشترها در بین مردم باشد.
فیروزه (Turquoise):
فیروزه سنگی است با رنگی بین آبی و سبز کمرنگ که به دلیل این رنگ طبیعی زیبا، محبوبیت بالایی در میان مردم دارد. اولین معادن فیروزه در ایران و مصر کشف شد. اکنون نمونههای مختلفی از فیروزه در نقاط مختلف جهان یافت میشود. بهترین و مرغوبترین نوع فیروزه، فیروزه نیشابور است که به دلیل رنگ زیبا و خلوص منحصر به فرد، جزء گرانترین جواهرات زینتی به حساب میآید. این سنگ به دلیل رنگ آبیاش که طبق روانشناسی رنگها آرامش بخش است، طرفداران خاص خود را دارد و اغلب در ساخت گردنبندهای نقرهای استفاده میشود.
لاجورد (Lapis lazuli):
لاجورد سنگ کوارتزی است که رنگی آبی کاربنی دارد. این سنگ دارای شفافیت کمتری نسبت به بعضی از سنگهای دیگر است. اولین بار رنگهای مشکی این سنگ در یونان کشف شد. اما به دلیل وجود رنگ غلیظ، مورد توجه نیافت. با ورود اسلام و پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع)، لاجورد به عنوان سنگ برتر برای انگشتر مردانه توصیه شد و از آن پس، انگشتر لاجورد در جوامع اسلامی و مسلمانان محبوبیت خاصی پیدا کرد. این سنگ در انواع مختلف و رنگهای متنوعی از جمله سفید، خاکستری و مشکی وجود دارد و به دلیل این تنوع رنگی، طرفداران خاص خود را جلب میکند.
توپاز (Topaz):
توپاز نامی است که برای سنگی استفاده میشود که اولین بار در جزیرهای به نام توپازوس در دریای سرخ کشف شد. این سنگ غیرکوارتزی بوده و در ترکیبات آن، آلومینیوم وجود دارد که ارزش آن را از الماس کمتر میکند. مقاومت توپاز نسبت به الماس کمتر است؛ اما رنگهای اصلی آن مانند زرد و آتشی، جزء سنگهای قیمتی محسوب میشوند. توپاز با تنوع رنگی بالا در رنگهای زرد، آتشی، بنفش و آبی آسمانی یافت میشود. رنگ آبی پ
ررنگ توپاز با حرارت دادن به آن، شکل جذابتری به خود میگیرد. این سنگ میتواند مصنوعی و بهسازی شود و این ویژگی باعث محبوبیت آن در ساخت جواهرات میشود.
عقیق (Agate):
عقیق نوعی سنگ کوارتزی است که به دلیل شفاف بودنش، سنگ آبدار نیز خوانده میشود، اما این شفافیت به دلیل وجود سیلیس در داخل آن است. این سنگ در رنگها و اشکال متنوعی از جمله سرخ، نارنجی، قهوهای، کبود، سبز، زرد و حتی مشکی مییابد. در ایران، عقیق اولین بار در خاورمیانه مورد توجه قرار گرفت و به صورت زینتی استفاده میشد. به دلیل خواص روحی و روانی مثبت رنگ آبی، عقیق بخصوص در انگشترهای نقرهای، جزء محبوبترین انگشترها در میان مردم است. انواع سنگ عقیق در جواهرات نقرهای به دلیل رنگ و معدنی که سنگ عقیق از آن استخراج شده است، دستهبندی میشوند. هر نوع عقیق خاص خود را دارد و از آنها بسته به سلیقه و ترجیحات شخصی استفاده میشود.
عقیق:
یک عقیق با رنگ قهوهای و نارنجی دانههای ریزروشن شبیه به شن دارد که این ویژگیها آن را بسیار جذاب میکند. این سنگ بهخصوص در زیورآلات زنانه بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. عقیق یک نوع سنگ کوارتزی است که شفاف بوده و دانههای ریز آن زیبایی و جلوهای ویژهای به آن میبخشد. از خصوصیت جذاب عقیق، شفافیت آن بهخصوص در رنگهای قهوهای و نارنجی است که به این دلیل محبوبیت زیادی دارد. سنگ عقیق در اسلام و ادیان دیگر نیز اهمیت دارد و در جواهرات و زیورآلات به کار میرود.
یشم (Jade):
یشم نامی است که از گیاهی با همین نام اخذ شده است. این سنگ از خانوادهی سنگهای جاسپر است و بهعنوان یک نوع کوارتز شناخته میشود. رنگهای یشم اغلب سبز و صورتی پررنگ است. مردم چین و خاورمیانه بیشتر از رنگ سبز یشم لذت میبرند و آن را ترجیح میدهند. در اسلام، یشم مخصوصاً در قسمت نجف و وادی السلام یافت میشود و اهمیت ویژهای برای مسلمانان دارد. در جواهرسازی، انگشترها و زیورآلات مختلف از یشم استفاده میشود.
زبرجد (Peridot):
زبرجد یک سنگ کوارتزی است که در انواع مختلف رنگی، از جمله سبز روشن، یافت میشود. این سنگ در جهان به وفور یافت میشود و برخی از بهترین و کیفیتترین نمونهها در آفریقا، میانمار و پاکستان یافت میشوند. زبرجد دارای شفافیت مانند شیشهای است و درجه سختی آن نیز بین ۶ تا ۷ قرار دارد. این سنگ بهدلیل رنگ سبز جذاب و خالص خود، بین علاقهمندان به جواهرات محبوب است و اغلب در طراحی زیورآلات طلا بهکار میرود.
لاعل (Spinel):
لاعل نیز از جذابترین و دلنشینترین سنگهای قیمتی میباشد که با رنگهای قرمز و صورتی پررنگ درخشان است. این سنگ اسپینل نامیده میشود و به دلیل حضور منیزیوم، از یاقوت کم ارزشتر است، اما بازهم به خاطر رنگ زیبای آن، جذب طرفداران زیادی دارد. لاعل در طلاسازی و جواهرسازی مورد استفاده قرار میگیرد و در جواهرات طلا و نقره بسیار دیده میشود.
حدید (Hematite):
حدید یک سنگ غیرکوارتزی با رنگ شیشهای مانند و نارنجی تیره است. نام حدید بهمعنای آهن در زبان عربی است و این سنگ بهدلیل حاوی آهن، رنگ نارنجی خود را بهخود گرفته است. حدید در جواهرسازی کاربردهای خاصی دارد و برای آهنرباها و تسبیحها استفاده میشود.
مرجان (Coral):
مرجان یک سنگ دریایی است که از جمجمههای زندهی آنیماهای کربناتی شکل میگیرد. این سنگ رنگهای مختلفی دارد و عموماً در نقشهای دریایی و طبیعت بهکار میرود. مرجان در جواهرات و زیورآلات هنری نیز استفاده میشود و جزء سنگهای نیمهقیمتی محسوب میشود.
سنگ آماتیست (Amethyst):
سنگ آماتیست نیز از خانواده کوارتزها میباشد و بهصورت کبود نیمهشفاف و بنفش روشن یافت میشود. این سنگ یکی از سنگهای حدوداً تازه کشف شده است و معادن آن عموماً در غارها و مناطق مختلف یافت میشوند. بزرگترین معادن آماتیست در حال حاضر در برزیل واقع شدهاند. ظاهر آماتیست بهطور کلی شبیه به سیمان است، اما زمانی که به دو نیم تقسیم شود، زیباییهای آن به نمایش درمیآید. انگشترها و زیورآلات با نگین آماتیست، مورد علاقهی بسیاری از افراد، بهویژه در فرهنگ یونان باستان، قرار دارند. نوع خالص و شفاف آن از سنگهای قیمتی محسوب میشود و برای استفاده در جواهرات طلا و نقره مناسب میباشد.
سنگ تورمالین (Tourmaline):
تورمالین یک ترکیب از آهن، منیزیم و آلومینیوم است و سختی آن حدوداً ۷ میباشد. این سنگ با تنوع رنگی نسبتاً بالا شناخته میشود و اولین بار توسط بومیان در آفریقا کشف شد. سپس به مناطق دیگر نیز صادر شد و معادن آن در سریلانکا و برزیل نیز یافت میشوند. در ایران، استان سیستان و بلوچستان نیز دارای معادن این سنگ هستند. رنگهای سبز، صورتی و آبی از انواع تورمالین در ساخت جواهرات مورد استفاده قرار میگیرند و این سنگ از جمله سنگهای قیمتی محسوب میشود.
سنگ اوپال (Opal):
اوپال، اولین بار در استرالیا کشف شد و بالغ بر ۹۰ درصد از معادن اوپال جهان، از این قاره استخراج میشوند. این سنگ از خانواده کوارتز است و بهعنوان یک نوع عقیق محسوب میشود. اوپال نسبت به عقیق، از لحاظ درخشندگی و رنگارنگی ویژگیهای متمایزی دارد. قیمت اوپال بر اساس تنوع رنگی و انکسار نور تعیین میشود و هر چه انکسار نور آن بیشتر باشد، ارزش آن بیشتر خواهد بود. اما به دلیل وجود آب در ساختار اوپال، این سنگ به نسبت شکننده بوده و جزء سنگهای نیمه قیمتی محسوب میشود.
سیترین (Citrine):
سیترین بهمعنای “لیمو” است و از خانواده کوارتزها میباشد. این سنگ تنها در طیف رنگهای زرد موجود است. با وجود اتمهای اکسیژن در درصد بالا، سیترین شکننده میباشد. انگشترها و زیورآلات زیبایی از سنگ سیترین برای زنانه استفاده میشوند و این سنگ از جمله سنگهای نیمه قیمتی محسوب میشود.
مروارید (Pearl):
مروارید یکی از سنگهای قیمتی جهان است که به خودی خود براق بوده و نیازی به تراش و سیقل ندارد. این سنگ از مادههای کلیسیت، آراگونیت و آهک توسط موجودات دریایی در صدفها شکل میگیرد. مرواریدها اغلب شکل کروی و سفید دارند، اما اشکال و رنگهای دیگر نیز ممکن است داشته باشند. هرچه نوع مروارید کمیابتر و بزرگتر باشد، ارزش آن
بیشتر خواهد بود و این سنگ جزء سنگهای قیمتی محسوب میشود.
کهربا:
کهربا، اصطلاحاً سنگ نیست، بلکه نوعی رزین شکل است که از صمغ درختان در میلیونها سال پیش شکل گرفته است. این نگین رنگهای مختلفی از قرمز تا زرد و قهوهای دارد. این سنگ بهخاطر منشأ طبیعیاش که از صمغ درختان است، اغلب بهعنوان یک سنگ جدید محسوب میشود و بهویژه در طیف رنگی قرمز تا زرد و قهوهای یافت میشود. ارزش کهربا در بازار، بر اساس کیفیت و کمیت این سنگها تعیین میشود. در طیف سنگهای نیمه قیمتی جای میگیرد.